Medyczna marihuana: korzyści i skutki uboczne

Czym jest medyczna marihuana?

Medyczna marihuana wykorzystuje roślinę konopi lub jej składniki chemiczne do łagodzenia objawów lub leczenia schorzeń. Medyczna marihuana jest dostępna w Polsce na receptę i występuje w różnych formach i odmianach, istnieją również wysoko oczyszczone i laboratoryjnie opracowane wersje przeznaczone do specyficznych zastosowań medycznych.

Roślina konopi zawiera ponad sto różnorodnych związków chemicznych zwanych kannabinoidami, z których każdy oddziałuje na organizm w unikalny sposób. Delta-9-tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD) to główne składniki używane w celach leczniczych. THC jest również odpowiedzialne za uczucie euforii, które towarzyszy paleniu marihuany lub spożywaniu produktów zawierających tę substancję.

W roku 2024, szeroka gama produktów na bazie medycznej marihuany jest legalnych już w całej Polsce.

Do czego służy medyczna marihuana?

We wszystkich województwach w Polsce, gdzie medyczna marihuana jest prawnie zatwierdzona, znajduje ona zastosowanie w leczeniu rozmaitych dolegliwości. Obejmują one:

• Dotkliwy i chroniczny ból
• Stwardnienie rozsiane oraz skurcze mięśni
• Intensywne nudności i wymioty związane z terapią nowotworową
• Padaczkę oraz napady drgawkowe
• Chorobę Alzheimera
• Stwardnienie zanikowe boczne (SLA)
• HIV/AIDS
• Chorobę Leśniowskiego-Crohna
• Jaskrę
• Migreny
• Anoreksję
• Znaczny ubytek masy ciała oraz wyniszczenie (zespół kacheksji)
• Zespół jelita drażliwego
• Zespół stresu pourazowego (PTSD)

Należy pamiętać, że marihuana jest niemal zawsze używana do łagodzenia objawów – takich jak skurcze mięśni przy stwardnieniu rozsianym czy utrata apetytu spowodowana lekami na HIV – a nie do leczenia samych chorób.

Korzyści z medycznej marihuany

Kanabinoidy, aktywne związki zawarte w medycznej marihuanie, przypominają chemiczne substancje wytwarzane przez nasz organizm, które odgrywają kluczową rolę w regulacji apetytu, pamięci, ruchu i bólu.

Dotychczasowe skrupulatne badania sugerują, że te chemiczne związki mogą:

• Kontrolować wymioty u pacjentów poddawanych chemioterapii nowotworowej. Leki oparte na dwóch syntetycznych formach THC zostały zatwierdzone przez FDA do tego celu.
• W umiarkowanym stopniu łagodzić ból u osób cierpiących na neuropatie, nowotwory, stwardnienie rozsiane oraz reumatoidalne zapalenie stawów.
• Redukować skurcze mięśni u osób ze stwardnieniem rozsianym. (Istnieje mniej dowodów na skuteczność w łagodzeniu skurczów mięśni u osób z urazami rdzenia kręgowego).

Ponadto istnieją pewne dowody na to, że marihuana medyczna może:

• Poprawiać jakość snu na krótką metę u osób zmagających się z obturacyjnym bezdechem sennym, fibromialgią, przewlekłym bólem lub stwardnieniem rozsianym.
• Zwiększać apetyt i spowalniać utratę masy ciała u pacjentów z HIV i AIDS.
• Redukować tiki u osób z zespołem Tourette’a.
• Obniżać poziom lęku u osób cierpiących na społeczne zaburzenia lękowe.
• Łagodzić objawy zespołu stresu pourazowego (PTSD).

Brakuje jednak wystarczających dowodów, aby jednoznacznie stwierdzić, czy marihuana medyczna jest skuteczna w terapii wielu innych schorzeń, takich jak zespół jelita drażliwego, choroba Parkinsona czy uzależnienia od innych substancji.

W niektórych przypadkach ograniczone dostępne dowody sugerują, że marihuana nie jest skuteczna. Tak jest w przypadku choroby Alzheimera oraz innych form demencji. Podobnie jest w przypadku jaskry, schorzenia oczu wywołanego podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym. Marihuana może krótkotrwale obniżyć to ciśnienie, ale nie tak skutecznie jak dostępne leki.

Czy medyczna marihuana może pomóc w leczeniu zaburzeń padaczkowych?

Medyczna marihuana przyciągnęła wiele uwagi kilka lat temu, kiedy rodzice zgłosili, że specjalna forma leku pomaga kontrolować napady padaczkowe u ich dzieci. Badania wykazały na tyle obiecujące wyniki, że w USA, FDA zatwierdziła Epidiolex wytwarzany z oczyszczonej formy CBD, jako terapię dla osób z dwoma rzadkimi zaburzeniami napadowymi, zespołem Lenoxa-Gastauta oraz zespołem Draveta.

Obecnie nie ma zatwierdzonej formy medycznej marihuany dla osób z bardziej powszechnymi formami padaczki. Jednak badania nad szerszym zastosowaniem medycznej marihuany w leczeniu padaczki są w toku.

Efekty uboczne medycznej marihuany

Medyczna marihuana może wyrządzić krzywdę. Do najpoważniejszych szkód należą zwiększone ryzyko wypadków samochodowych u użytkowników pod wpływem oraz ryzyko, że dzieci mogą przypadkowo połknąć te produkty, co prowadzi do problemów z oddychaniem i innych objawów przedawkowania. Dorośli powyżej 65 roku życia również mogą być narażeni na zwiększone ryzyko obrażeń podczas używania marihuany.

Inne krótkoterminowe skutki, zarówno te które sprawiają przyjemność, jak i te które wywołują niepokój, mogą obejmować:

• Euforię, czyli intensywne uczucie szczęścia lub dobrego samopoczucia
• Zmienione zmysły, np. widzenie intensywniejszych kolorów lub wyczuwanie silniejszych zapachów
• Zmienione poczucie przestrzeni i czasu
• Osłabioną pamięć i myślenie
• Zamieszanie i dezorientację
• Słabą koordynację mięśni
• Relaksację lub senność
• Zawroty głowy
• Atak paniki
• Suchość w ustach
• Przyspieszone tętno
• Zwiększony apetyt
• Wolniejszy czas reakcji
• Szkodliwe interakcje z innymi lekami
• Halucynacje (widzenie rzeczy, których nie ma) lub urojenia (wiara w rzeczy, które nie są prawdziwe). Te tendencje do występowania pojawiają się zazwyczaj tylko przy dużych dawkach.

Marihuana może mieć również długotrwałe skutki, w tym:

• Negatywne efekty na uwagę, zdolności uczenia się i pamięć u nastolatków i młodych dorosłych, którzy używają dużych ilości marihuany przed pełnym rozwinięciem się ich mózgu.
• Szkody związane z paleniem. Każdy rodzaj palenia może uszkodzić płuca i zwiększyć ryzyko udaru, choroby serca i chorób naczyń krwionośnych.
• Zwiększone ryzyko zachorowania na schizofrenię u osób z predyspozycjami do tego poważnego zaburzenia zdrowia psychicznego.
• Częste, intensywne wymioty u osób długotrwale przyjmujących duże dawki THC.
• Uzależnienie (zaburzenie związane z używaniem marihuany). Jest to bardziej prawdopodobne wśród nastolatków niż dorosłych użytkowników.

Osoby, które nie powinny używać marihuany:

• Kobiety w ciąży. THC może przeniknąć do mózgu płodu i wpłynąć na późniejszą uwagę, pamięć oraz zdolności rozwiązywania problemów. Marihuana może również zwiększyć ryzyko urodzenia martwego dziecka, przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej.
• Kobiety karmiące piersią. THC może przedostać się do mózgu niemowlęcia i zaszkodzić jego rozwojowi.

Inne grupy ryzyka:

• Osoby z historią psychozy, których stan może ulec pogorszeniu.
• Osoby z chorobą serca. Szczególnie palenie marihuany wiąże się z wyraźnym ryzykiem dla zdrowia serca. Badania wykazują zwiększone ryzyko zawału serca w ciągu godziny po paleniu marihuany.

Istnieją inne kwestie bezpieczeństwa, które należy wziąć pod uwagę. Narodowy Instytut ds. Narkomanii twierdzi, że marihuana może uzależniać i jest uważana za „narkotyk wstępny” do zażywania innych substancji. Jednak wielu innych ekspertów się z tym nie zgadza. W rzeczywistości Centra Kontroli Chorób (CDC) stwierdzają, że większość osób używających marihuany leczniczej nie sięga po „twardsze narkotyki” ani narkotyki uliczne.

Ponadto FDA nie nadzoruje medycznej marihuany w taki sam sposób jak leków na receptę, z wyjątkiem oczyszczonych i laboratoryjnie wyprodukowanych wersji zatwierdzonych do określonych zastosowań. Chociaż stany monitorują i regulują sprzedaż, często brakuje im zasobów do skutecznego nadzoru. Oznacza to, że moc i składniki marihuany mogą się znacznie różnić w zależności od miejsca zakupu. Produkty mogą również zawierać poziomy składników aktywnych, które różnią się od tych podanych na etykietach. Zgłaszano również przypadki zanieczyszczonych produktów zawierających wysokie poziomy pestycydów lub zarazków.

Recepta na medyczną marihuanę

Marihuana medyczna w Polsce jest dostępna jako surowiec farmaceutyczny przeznaczony do receptury aptecznej i znajduje się w wykazie środków odurzających.

Recepta na medyczną marihuanę może być wystawiona przez każdego lekarza w klinice konopnej, niezależnie od specjalizacji, z wyjątkiem lekarza weterynarii. Ustawodawca nie określił listy wskazań do stosowania medycznej marihuany, więc lekarz, podczas wizyty stacjonarnej lub teleporady, po zapoznaniu się z historią choroby i stanem zdrowia pacjenta, decyduje o kwalifikacji do terapii marihuaną medyczną i wystawia e-receptę.

Recepta na medyczną marihuanę:

• Jest oznaczona jako Rpw.
• Całkowita ilość przepisanej substancji musi być wyrażona słownie.
• Ilość leku nie może przekraczać potrzeb pacjenta na 90 dni.
• Zapis dawkowania musi określać dzienną dawkę leku.
• Jest ważna 30 dni od daty wystawienia.
• Może być zrealizowana w aptece ogólnodostępnej.

Leczenie medyczną marihuaną

Aby stosować medyczną marihuanę, możesz:

• Palić ją.
• Waporyzować (wdychać przez urządzenie zamieniające ją w mgiełkę).
• Spożywać w formie brownie, lizaka lub miękkiego cukierka.
• Przyjmować jako pigułkę.
• Nakładać na skórę za pomocą balsamu, sprayu, olejku lub kremu.
• Umieścić kilka kropli płynu pod językiem.
• Włożyć czopek do pochwy lub odbytu.

Powinieneś omówić te metody ze swoim lekarzem, ponieważ działają one inaczej w Twoim organizmie i mają różne zalety oraz wady w zależności od osoby.

Jeśli chodzi o skuteczne leczenie medyczną marihuaną to palenie i waporyzacja dają najszybsze efekty, ale mogą również powodować uszkodzenia płuc. FDA ostrzega ludzi przed waporyzacją produktów z marihuaną z tego powodu.

Produkty konopne do spożycia – takie jak brownie, lizaki czy miękkie cukierki – oszczędzają płuca, ale wiążą się z własnym ryzykiem. Potrzeba więcej czasu, aby zadziałały, co sprawia, że niektórzy ludzie niedoceniają ich mocy i przyjmują zbyt dużo. Może to prowadzić do niepożądanych skutków ubocznych, takich jak skrajna senność, lęk, halucynacje i wymioty.

Mniej badań dotyczy mniej popularnych metod, takich jak stosowanie czopków.

Legalność leczniczej marihuany w Polsce

Choć konopie do celów leczniczych zostały zalegalizowane w naszym kraju już kilka lat temu, wciąż niektórzy pacjenci mają wątpliwości, czy medyczna marihuana jest w Polsce legalna. Na szczęście przepisy są jednoznaczne – zgodnie z ustawą z 7 lipca 2017 roku o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, marihuana została zalegalizowana w Polsce do celów medycznych.

W ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii pojawił się nowy zapis:

Art. 33a ust. 1: „Ziele konopi innych niż włókniste oraz wyciągi, nalewki farmaceutyczne, a także wszystkie inne wyciągi z konopi innych niż włókniste oraz żywica konopi innych niż włókniste, (…), mogą stanowić surowiec farmaceutyczny, (…), przeznaczony do sporządzania leków recepturowych, (…), po uzyskaniu pozwolenia na dopuszczenie do obrotu wydanego przez Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (…)”.

Prawo to weszło w życie z dniem 1 listopada 2017 roku. Początkowo zmiana przepisów wiązała się z pewnymi trudnościami dla pacjentów chcących rozpocząć terapię, głównie z koniecznością importu medycznych konopi z zagranicy. Pierwsze opakowania leczniczej marihuany trafiły do polskich aptek 17 stycznia 2019 roku. Od tego dnia bez problemu można kupić w aptece susz marihuany medycznej. Aktualnie prawo nie dopuszcza legalnej uprawy konopi w Polsce na użytek własny, a marihuana jest dostępna w aptekach jedynie na receptę.

Badania nad medyczną marihuaną

Naukowcy z USA, którzy przeanalizowali dane dotyczące medycznej marihuany podkreślają, że potrzebujemy znacznie więcej informacji na temat jej korzyści i zagrożeń dla poszczególnych osób, a także na temat szerokiego wpływu jej dostępności na zdrowie publiczne.

Badania były ograniczone przez przepisy federalne w USA. Naukowcy muszą uzyskać specjalne licencje od rządu federalnego, aby badać konopie. Uzyskanie licencji wymaga sprawdzenia przeszłości, inspekcji oraz przestrzegania specjalnych procedur bezpieczeństwa i przechowywania dokumentacji. Ponadto naukowcy muszą korzystać z konopi pochodzących od hodowców zatwierdzonych przez rząd federalny, co może oznaczać używanie produktów różniących się od tych, których używa większość pacjentów.